فروشگاه های خرده‌فروشی امروزه بخش غیر قابل اجتناب زندگی روزمره بسیاری از مردم در سراسر دنیا شده‌اند. همانطور که هر کسب و کاری باید ایجاد ارزش کند تا درآمد داشته باشد، در کسب و کار خرده فروشی یا اصطلاحاً فروشگاه‌داری نیز ارائه یکجای کالاهای متنوع از تأمین کنندگان گوناگون ارزش اصلی ارائه شده به مشتری به حساب می‌آید. اما این سادگی در تعریف این کسب و کار باعث شده تا سرمایه‌گزاران بسیاری بدون در نظر گرفتن نکات مهم و کلیدی این کسب و کار وارد این حوزه شده و نرخ شکست را در این کسب و کار بالا ببرند.
فروشگاه‌داری در ظاهر فرآیند بسیار شفاف و ساده‌ای دارد اما هنگامی که وارد جزئیات عوامل موفقیت آن می‌شویم مشاهده می‌کنیم که برخی از نکات اساسی و در عین حال ساده در بسیاری از فروشگاهها رعایت نشده. در این متن سرفصل‌های اصلی و مهم در حوزه کسب و کار خرده فروشی را به صورت خلاصه بررسی می‌کنیم. هدف از این کار جلب توجه افرادیست که تصمیم به ورود به این حوزه را دارند یا نیاز به ارتقاء و توسعه کسب و کار موجود را احساس می‌کنند.
در مدل کسب و کار خرده‌فروشی 4 رکن اصلی وجود دارد:
- تأمین کنندگان
- فروشگاه
- مشتریان
- حمل کننده‌ها
هر کدام از این 4 رکن باید به صورت مداوم مورد بررسی قرار گرفته و برای آنها برنامه‌ریزی شود. رابطه با تأمین کنندگان به عنوان عوامل اصلی تأثیرگذار در کیفیت کالا، نحوه پرداخت و زمان تحویل از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین توجه به به مشتریان از جهت کالاهای مورد نیاز، نحوه خدمت رسانی و افزایش میانگین سبد خرید آنها بسیار مهم است. حمل کننده‌ها که حد فاصل تأمین کنندگان با فروشگاه و مشتریان را پر می‌کنند نیز از جهت زمان و کیفیت تحویل نقش بسزایی دارند.
حال که مدل کسب و کار خرده فروشی را بررسی کردیم لازم است تا از منظر سرمایه‌گزار و مدیر فروشگاه نیز به کسب و کار خرده فروشی نگاهی بیاندازیم. سرفصل‌های زیر در خصوص راه‌اندازی و بهره‌برداری فروشگاه می‌بایست به صورت دقیق توسط سرمایه‌گذار و مدیر فروشگاه مورد توجه قرار بگیرند:
مجوزات
پیش از آغاز هر فعالیتی ابتدا باید تحقیقات لازم در خصوص مجوزات لازم برای آن فعالیت را انجام داد. معمولاً برای شروع کسب و کار خرده فروشی باید علاوه بر جواز کسب یا ثبت شرکت بسته به نوع خدمات پیش‌بینی شده مجوزات لازم از اداره بهداشت و یا دامپزشکی را هم اخذ نمود. در صورت اینکه قصد فعالیت به صورت 24 ساعته را دارید احتمالاً نیاز به اخذ مجوز از اداره اماکن نیز هست. بدیهی است در صورت عدم دریافت مجوزات لازم روند فعالیت فروشگاه با مخاطراتی مواجه خواهد شد.
موقعیت یابی فروشگاه
در مبحث موقعیت یابی فروشگاه باید به فاکتورهای جمعیتی، دسترسی‌ها (از دو جنبه مشتریان و تأمین کنندگان)، اقتصاد منطقه از حیث میانگین سبد خرید، فرهنگ خرید، رقبا و پارکینگ توجه ویژه‌ای داشت.
معماری فروشگاه
معماری فروشگاه از دو وجه معماری داخلی و بیرونی باید مورد توجه قرار گیرد. از منظر معماری بیرونی باید به نکاتی مانند فضای شهری، دید مناسب و فضای تبلیغاتی مانند ویترین، جای تابلو و نمای ساختمان دقت داشت.
در باب معماری داخلی فروشگاه نیز باید دقت کرد که فروشگاه فضا‌های لازم جهت انبار، فضای تأسیساتی مانند موتورخانه و سردخانه، اداری و پشتیبانی، فرآوری، سطح فروش، خزانه، سرویس‌های بهداشتی، رختکن، فضای استراحت و بارانداز را داشته باشد و در صورت نداشتن این فضاها امکان احداث آن را داشته باشد. نکته دیگر در معماری داخلی فروشگاه دسترسی‌ها هستند که شامل دسترسی مشتریان از پارکینگ به سطح فروش و دسترسی انبار به سطح فروش می‌شود. همچنین در معماری داخلی فروشگاه باید به اختلاف سطح‌ها، ارتفاع سقف فروشگاه و عوارض معماری مانند دیوارها و ستون‌ها نیز توجه داشت.نور، رنگ، صوت،بو و المانهای خاص نیز در طراحی و معماری داخلی فروشگاه بسیار مهم هستند و باید نظر ویژه‌ای به آنها داشت.
لجستیک فروشگاه
امور مرتبط با لجستیک بسیار گسترده و متنوع هستند و عملاً نقش آنها در کارکرد روان سیستم بسیار پررنگ است. به صورت کلی مواردی همچون بارانداز، انبار، حمل کننده‌ها، دسترسی‌های طبقات، پارکینگ، مشتریان، تجهیزات، معلولین و امثالهم در زمره نکات مهم سرفصل لجستیک هستند که باید توسط طراحان و مدیران فروشگاه مورد توجه قرار بگیرند.
بازار هدف
بررسی بازار هدف قبل از راه‌اندازی فروشگاه از لحاظ دسته بندی گروه کالایی فروشگاه، مؤلفه‌های جمعیتی، سطح درآمد، فرهنگ خریدو امثالهم برای سرمایه‌گزاران بسیار مهم است. توجه به همین جزئیات می‌تواند ضامن موفقیت کسب و کار و پیدا کردن درک بهتری از نیاز و توقعات مشتریان باشد.
منابع انسانی
بی شک سرمایه انسانی متخصص و وفادار یکی از مهمترین عوامل موفقیت هر کسب و کاری به شمار می‌آید. در کسب و کار خرده‌فروشی به واسطه پیچیدگی و تنوع برخی از فعالیتها نیروی انسانی نقش مهمتری در رسیدن به اهداف سازمان بازی می‌کند. در فروشگاه نیروی انسانی در زمینه‌های مالی و حسابداری، بازرگانی، بازاریابی، انبارداری، IT، مدیریت سطح فروش، حقوقی و قراردادها، حراست و امنیت، خدمات و … مورد نیاز است. بالطبع وجود واحدی تحت عنوان منابع انسانی از ابتدای فعالیت و برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی فروشگاه حتی پیش از واحد بازرگانی و بازاریابی بسیار پر اهمیت است. نکته دیگری که در مبحث منابع انسانی حتماً باید مورد توجه قرار گیرد در دسترس بودن نیروی کار متخصص در نزدیکی محل احداث فروشگاه است. عدم توجه به این نکته در برخی از پروژه‌های بزرگ فروشگاهی باعث کند شدن روند اجرایی و حتی در مواردی باعث از بین رفتن کسب و کار شده است.
عملیات فروشگاهی
پس از راه‌اندازی فروشگاه نیروی انسانی در 6 سطح عملیاتی در فروشگاه مشغول به فعالیت می‌شوند که از حیث ساختار سازمانی و ارتباطات بین سطوح عملیاتی باید مورد توجه مدیر فروشگاه قرار گیرند. سطوح عملیاتی عبارتند از:
- بازرگانی و فروش
- حراست و امنیت
- بازاریابی و تبلیغات
- خدمات مشتریان
- خدمات
مدیریت مالی و حسابداری
مدیریت مالی از بدو تصمیم گیری برای برای احداث طی مراحل احداث و در زمان بهره‌برداری تا پایان عمر کسب و کار موازی با تمام بخشهای دیگر فعالیت می‌کند. مدیریت نقدینگی، حسابداری فروش و صندوق، حسابداری بازرگانی و تأمین‌کنندگان، حسابداری مالیاتی، انبار، حقوق و دستمزد و امثالهم از جمله سرفصل‌های کاری بخش مدیریت مالی و حسابداری فروشگاه محسوب می‌شوند.
پسماند
مدیریت زباله یا پسماند یکی از دغدغه‌های مدیران فروشگاهها است که عموماً قبل از راه‌اندازی فروشگاه به آن توجه خاصی نمی‌‍شود و به مرور زمان به معضلی برای فروشگاه تبدیل می‌شود. امروزه پسماند، خود به منبع در‌آمدی برای فروشگاهها مبدل شده و تجهیزاتی برای مدیریت بهتر آن در دسترس میباشد. از جمله این تجهیزات می‌توان به دستگاه‌های فشرده سازی زباله اشاره نمود.
بازرگانی فروشگاه
همانگونه که از نام آن پیداست واحد بازرگانی وظیفه امور خرید و فروش را برعهده دارد. اما بیشتر تمرکز این واحد بر یافتن تأمین‌کنندگان، چانه زنی در خصوص قیمت و نحوه پرداخت، قراردادهای خرید و فروش، بررسی آماری کالا‌ها، و امثالهم است. به صورت خلاصه می‌توان گفت که این واحد کانال اصلی ارتباطی بین سازمان (فروشگاه) و تأمین‌کنندگان است.
سامانه‌ها
در دهه‌های اخیر بواسطه توسعه فروشگاهها و بطور کل صنعت خرده فروشی پیچیدگی مدیریت و داده‌های این صنعت نیز زیاد شده و لذا سامانه‌های گوناگونی برای بالا بردن دقت و راندمان در زمینه‌های مختلف کاری طراحی شده است. از جمله این سامانه‌ها می‌توان به نرم‌افزارهایی مانند نرم‌افزار‌های مالی و حسابداری، مدیریت داده‌ها ، باشگاه مشتریان و اشاره کرد. همچنین سامانه‌های سخت افزاری – نرم‌افزار‌ی دیگری از جمله دوربین‌های مداربسته ، پیجینگ، رادیو محلی، شبکه محلی اطلاعات ، صندوق و ماشینهای اداری، تهویه، ، برق اضطراری ، سامانه اعلان و اطفاء حریق و سامانه به جهت مدیریت ساختمان نیز در فروشگاهها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بازاریابی
به طور کلی ساده‌ترین تعریف از بازاریابی برآورده کردن نیاز مشتری در عین سود‌آوری است. اما این تعریف کلی نباید باعث ایجاد نگاهی سطحی و ساده به امر بازاریابی در فروشگاه شود. دیدگاه بازاریابی از مرحله انتخاب محل احداث فروشگاه تا برنامه‌ریزی برای ایجاد تداوم در خرید و وفاداری مشتریان ادامه دارد. در فروشگاه بازاریابی به دو دسته داخلی و خارجی از حیث درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می‌شود. برای مثال بازاریابی داخلی را می‌توان به مدیریت رخداد‌ها ، علائم و راهنماها، تبلیغات صوتی و بصری داخل فروشگاه، صوت، رنگ، نور و … تعمیم داد و بازاریابی خارجی را به تبلیغات برون سازمانی، ایجاد تسهیلات فروش، راه‌اندازی باشگاه مشتریان و امثالهم مرتبط دانست.
بخش ساماندهی و بازاریابی و فروش صنایع وفائی این امکان را برای شما فراهم میسازد که بسته به نوع شغل مورد نظر کلیه برنامه ریزی های بنیادی تا به مرحله ی فروش را به صورت تخصصی انجام دهید تا به صورت اصولی کسب و کار خود را راه اندازی و در فاصله ی کوتاهی با توجه به رعایت استانداردها به بازدهی هر چه بیشتر مرکز مورد نظر برسید.
